Het thema van moeder met kind is één van de oudste en meest voorkomende onderwerpen in de kunstgeschiedenis. Pak een willekeurig kunsthistorisch overzichtswerk en de meesterwerken rondom dit thema stralen je tegemoet. Het is bepaald niet evident om iets toe te voegen aan een zo alomtegenwoordig archetype. Toch is dat precies de uitdaging die Helen Verhoeven (1974) in haar nieuwste werken aangaat.
Bij galerie Stigter van Doesburg hangt een serie schilderijen waarop Verhoeven haar interpretatie geeft op de vrouw in de rol van moeder. Verhoeven is de dochter van regisseur Paul Verhoeven; het is dan ook niet vreemd dat de film een belangrijke rol in haar werk staat. Ze refereert niet alleen regelmatig naar bekende personages of films, ze werkt ook voornamelijk in series, waardoor de afzonderlijke beelden onderdeel worden van een groter geheel. Haar vorige serie werken, ‘The thingly character’ bestond uit metersgrote doeken, waarop een kille architectuur wordt bevolkt door vele personages uit uiteenlopende tijdperken in drukinkt grijzen. Door het ontbreken van samenhang tussen de groepen van figuren ontstaat, in combinatie met het kleurgebruik, in deze beelden een beklemmende en onheilspellende sfeer. Het suggereert veel, maar verklaart niets.
In de mooie open ruimte van de galerie zijn dit keer geen grote doeken te zien, maar een tiental doeken van relatief klein formaat. De doeken zijn redelijk ruim ten opzichte van elkaar opgehangen. Dat levert een rustig beeld op als je de galerie rondloopt, en biedt elk afzonderlijk werk de mogelijkheid om een deel van de fysieke ruimte in te nemen; de werken hebben deze ruimte nodig, zodat je ze behoedzaam kan benaderen. Het is dan wel niet het formaat dat indruk maakt, het beeld doet dat zeker wel. Op elk schilderij staat frontaal in beeld een jonge vrouw; een kind in haar armen of omringt door attributen die refereren aan het moederschap, dan wel die behoefte kenbaar maken: het veelvuldig terugkeren van poppen en knuffels bijvoorbeeld. De vrouwen die afgebeeld zijn vertonen weinig compassie met het moederschap, het lijkt soms meer nog op een bezwering; de gezichten staan strak, de ogen zijn leeg. In sommige gevallen zijn ze zwart omrand, net als in de gothic. De gezichten wijken in kleur en formaat af van het lichaam, het wekt het idee van maskers, maar dit wordt nergens echt expliciet gemaakt. De vrouwen worden op de schilderijen omringt door lappen en doeken, versiert met diverse patronen. Net als de attributen suggereren deze stoffen een intieme sfeer, maar in combinatie met de lege blikken en de fragmentarische wijze waarop de composities zijn opgebouwd, krijgen de werken juist een onderkoelde en afstandelijke uitstraling, alsof de vrouwen hier staan tegen wil en dank. Tegelijkertijd is de penseelvoering van Verhoeven direct en tamelijk agressief; het straalt een grote kracht en energie uit, die in het beeld overslaat op de beladenheid van het thema. De geforceerde houding van de vrouwen wint hierdoor aan urgentie en wordt dwingender. De relatieve rust in het beeld en de onrust in het schilderen en kleurenpalet botsen voortdurend met elkaar. Het maakt dat je als toeschouwer blijft kijken en de associaties en interpretaties continu veranderen.
‘Mother’ is nog tot en met zaterdag 5 oktober te zien bij galerie Stigter van Doesburg in Amsterdam.
Casper Verborg
Helen Verhoeven – Mother overzicht
Helen Verhoeven – Mother 2 – olieverf op doek – 90 x 67 cm – 2013
Helen Verhoeven – Mother 4 – olieverf op doek – 105 x 81 cm – 2013
Helen Verhoeven – Mother 4 – olieverf op doek – 105 x 81 cm – 2013 (detail)
Helen Verhoeven – Mother 4 – olieverf op doek – 105 x 81 cm – 2013 (detail)
Helen Verhoeven – Mother 45- olieverf op doek – 105 x 81 cm – 2013
Helen Verhoeven – Mother 6 – olieverf op doek – 98 x 67 cm – 2013
Helen Verhoeven – Mother 6 – olieverf op doek – 98 x 67 cm – 2013 (detail)
Helen Verhoeven – Mother 7 – olieverf op doek – 142 x 107 cm – 2013
Helen Verhoeven – Mother 8 – olieverf op doek – 142 x 101,5 cm – 2013
Helen Verhoeven – Mother 8 – olieverf op doek – 142 x 101,5 cm – 2013 (detail)
Helen Verhoeven – Mother 9 – olieverf op doek – 142,2 x 101,6 cm – 2013
Helen Verhoeven – Mother 9 – olieverf op doek – 142,2 x 101,6 cm – 2013 (detail)
Helen Verhoeven – Mother 9 – olieverf op doek – 142,2 x 101,6 cm – 2013 (detail)
Helen Verhoeven – Mother 10- olieverf op doek – 154,9 x 109,2 cm – 2013
Helen Verhoeven – Mother 10- olieverf op doek – 154,9 x 109,2 cm – 2013 (detail)
Helen Verhoeven
The post Stigter Van Doesburg – Helen Verhoeven, Mother appeared first on verfhuid.